Rùng rợn “hang quan tài” ở miền tây xứ Thanh

Rất nhiều hang động có chứa quan tài tài gỗ. Những hang ma bí ẩn Hang Lũng Mu, hay còn gọi là hang Ma, thuộc địa phận bản Khằm, xã Hồi Xuân (Quan Hóa, Thanh Hóa) nằm bên con sông Luồng. Đứng bên này sông có thể nhìn thấy cửa hang Ma nằm giữa vơi núi. Để lên được hang Ma, buộc phải thuê người chèo thuyền độc mộc bơi một đoạn khá dài qua con sông Luồng trong mùa mưa lũ nước dâng cao, cuộn chảy đục ngầu. Sang bên kia bờ sông, sau một hồi vượt rừng, leo trèo nặng nhọc, chúng tôi cũng lên được cửa Lũng Mu. Ngay cửa hang đã thấy cỗ ván gỗ nằm nhan nhản, với nhiều hướng khác nhau, nhưng chỉ có vỏ, không chứa di cốt bên trong. Săng được đục rỗng từ những thân cây gỗ cứng như lim, lát, sến. Một cơn gió lạnh thổi ra từ trong lòng hang làm sống lưng chúng tôi lạnh tanh, trán toát mồ hôi. Hít một hơi dài lấy lại tĩnh tâm, chúng tôi soi đèn bấm, lò dò cẩn trọng bước vào lòng hang. Bên trong hang rộng chừng 70-100m, chứa khá nhiều săng gỗ, nhưng phần nhiều đã bị mục nát hư hại, nằm dọc ngang, nhiều cỗ bị mối, mọt gặm nát vun thành từng đống.





Cỗ ván được bày tràn lan khắp hang Lũng Mu, bản Khằm, xã Hồi Xuân. Đến cuối nhà cầu, lòng hang chợt thu hẹp lại, có một lối nhỏ vừa người chui qua. Dưới ánh đèn pin le lói, chúng tôi phát hiện thêm tầng thứ hai của hang Ma. Ở tầng này lòng hang không rộng lắm, chỉ khoảng 30-40m, bên trong có chứa nhiều cỗ săng bằng gỗ còn khá chắc chắn, nhiều cỗ cỗ ván còn có cả nắp đậy, nhưng không phát hiện thấy hài cốt hay những vật dụng chôn theo người chết. Cuối tầng hang thứ hai lại xuất hiện một cửa hang nhỏ dẫn xuống tầng hang thứ ba và cũng là tầng hang cuối cùng rộng hơn 50m. Tầng hang này có nhiều cỗ cỗ áo còn khá vẹn nguyên, có nhẽ đây là tầng hang mà quan tài được đưa vào muộn nhất nên còn khá mới, có nhiều cỗ quan tài thử hỏi nặng đến 100kg. Rời hang Lũng Mu, chúng tôi được anh Cao Xuân Nhã dẫn đường đến hang Phi tại bản Bút, xã Nam Xuân. Theo tiếng địa phương, Phi có nghĩa là ma, hang Phi cũng chính là hang Ma. Cũng như hang Lũng Mu, trước cửa hang Phi có khá nhiều cỗ thùng gỗ đã mục nát, phải rất khó nhọc mới leo lên được cửa hang. Bên trong hang Phi có khá nhiều hòm gỗ, nhưng không nhiều bằng hang Lũng Mu.





Anh Cao Xuân Nhã (phải ảnh) - cán bộ Phòng Văn hóa - thông báo huyện Quan Hóa, người dẫn đường về hang Phi. Hang Phi và hang Lũng Mu hiện đang nằm trong cụm di tích bảo tàng Hồi Xuân, trong đó hang Lũng Mu giữ kỷ lục có nhiều hòm nhất với hàng trăm bộ. Hiện giờ các cơ quan chức năng vẫn chưa thống kê hết trên địa bàn huyện Quan Hóa có bao nhiêu hang đá có chứa cỗ áo gỗ, riêng xã Nam Xuân có hang Phi, xã Hồi Xuân có các hang Lũng Mu, hang Cáng, hang Sờ, hang Ké, hang Co Phay, hang nào cũng chứa chí ít vài ba bộ cỗ ván gỗ. Huyền bí hang Ma Xung quanh hang Lũng Mu có khá nhiều câu chuyện liêu trai, Huyền bí được người dân thêu dệt. Để tìm hiểu sự thật, chúng tôi tìm đến nhà ông Phạm Hồng Sơn - 62 tuổi, Ttrưởng bản Khằm, xã Hồi Xuân. Ông Sơn khẳng định: “Ở đây bất kỳ hang động nào chông chênh giữa vách núi đều có áo quan gỗ, chỉ có điều ít hay nhiều mà thôi”.





Trưởng bản Khằm, xã Hồi Xuân, nơi có hang Lũng Mu cho hay, xưa kia hang có tên là hang Phi Bài (có tức thị ma rừng) sau đổi tên thành Lũng Mu (có nghĩa thung lũng có nhiều lợn lòi về trú ẩn) cho đỡ rùng rợn. Kể về hang Lũng Mu – hang có nhiều săng nhất – ông Sơn cho biết: “Ngày xưa hang Lũng Mu có tên gọi là hang Phi Bài, theo tiếng địa phương có tức là “ma rừng”. Cái tên đó nghe ghê rợn quá, nên sau này đổi tên thành hang Lũng Mu cho đỡ sợ, nhưng cũng có duyên cớ của nó, vì lúc này có nhiều lợn lòi về cư trú trong thung lũng. Hang Lũng Mu có tức là hang “lợn lòi” (Lũng: Thung lũng, Mu: Lợn lòi). Trước kia, khi còn tên cũ là Phi Bài, người dân nơi đây thường nhắc đến ma “Phi Khảm Băng” hay còn gọi là ma chài lưới. Đã có rất nhiều người đánh cá trên sông Luồng từng bắt gặp “Phi Khảm Băng”. Ông Sơn cho hay: “Nhiều người đánh cá trên thuyền nghe tiếng ném vó ầm ầm xuống nước cách thuyền mình không xa, nước tung bọt trắng xóa, nhưng khi lại gần thì không thấy có ai, lúc đó mới biết mình bị ma chài lưới dọa. Sau này khi đã đổi tên thành hang Lũng Mu, ma chài lưới không thấy xuất hiện nữa”. Tuy nhiên, thỉnh thoảng vào buổi chiều tà, có người vẫn thấy có hai cô gái mặc áo trắng ngồi chải tóc trên bến sông, hay nhiều đêm sáng trăng người ta vẫn nghe rõ tiếng hò la gào thét, tiếng binh khí, tiếng cồng xung trận... Có người nói đó là tiếng xung trận của nghĩa quân Lam Sơn chống lại giặc Minh xâm lăng. Đi tìm người trong hang Việc hàng trăm cỗ cỗ áo được đưa lên mai táng trong hang đá lạnh lẽo nằm chơi vơi trên vách núi đã trở nên một câu hỏi lớn đối với các nhà khoa học. Họ đưa ra kết luận đó là hình thức huyền táng hay hang táng, mai táng người đã khuất trên hang động núi cao của người xưa.





Thân quan tài và nắp cỗ áo được đục từ cây gỗ lớn. Tuy nhiên, việc chuyển được những cỗ hòm nặng cả trăm cân lên vách núi đá dựng đứng đã làm đau đầu các nhà khoa học, họ không thể giảng giải được người xưa đã dùng kỹ thuật nào để đưa những cỗ áo quan gỗ nặng nề lên hang động cao vút bên núi kia. Có ý kiến cho rằng rất có thể người xưa đã leo lên đỉnh núi, dùng dây rừng buộc chặt vào cỗ áo rồi thả dây từ đỉnh núi xuống cửa hang. Ở đó đã có một người đứng trực sẵn, chỉ việc dùng tay kéo áo quan vào trong hang. Nhưng cách giải thích trên không hợp logic, vì cửa hang nằm vát theo vách núi, lại ở sâu bên trong, nếu đưa hòm xuống, hậu sự sẽ treo lơ lửng bên ngoài, khó có thể tiếp cận để kéo vào phía trong hang. Một giả thuyết khác được đặt ra là nước sông Mã, sông Luồng dâng cao nên con người lợi dụng sức nước đưa hòm gỗ vào trong hang. Cách giải thích này vẫn không hợp lý, vì nó chỉ ăn nhập với hang Phi có vị trí thấp, riêng hang Lũng Mu cao vút trên đỉnh núi thì giả thuyết chờ nước dâng cao lên rồi đưa quan tài vào trong hang là chẳng thể có. Câu đáp được trợ thời hài lòng là người xưa đã làm sẵn cỗ áo ở dưới đất, sau đó lần lượt đưa phần thân và phần nắp hậu sự gỗ nặng nề lên cửa hang, thây người chết sẽ được mang lên chung cuộc. Khi quờ quạng đã được đưa lên hang, lúc này mới tiến hành cho thi hài người chết vào săng rồi đậy nắp, đưa vào trong hang. Người chết đã về nơi an nghỉ rút cuộc trong hang đá sẽ tránh xa cuộc sống phàm trần, ở đó họ không bị quấy rầy hay bị thú dữ đào xác, hang động cao chót vót trên đỉnh núi sẽ làm người chết mau siêu thăng về với cõi trời. Như cách giải thích đơn giản của ông Phạm Hồng Sơn - Trưởng bản Khằm: “có lẽ người xưa lấy gỗ trong rừng về, sau đó đục sẵn thành săng rồi mang lên hang để sẵn, khi nào có người khuất chỉ việc mang tử thi lên hang rồi lấy áo quan lắp lại, chứng cớ là trong hang nhiều vỏ thùng hoàn toàn trống lổng, rất ít cỗ áo có chứa di cốt bên trong”.





Bát cổ được để trong quan tài gỗ. Ngoài câu hỏi về cách người xưa đưa những cỗ hậu sự nặng chịch lên hang đá cao, người ta còn tò mò không hiểu “những người được an táng trong hang đá là ai? Liệu họ có phải người bản địa không?”. Chúng tôi đã tìm gặp ông Hà Văn Tuyên -Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin huyện Quan Hóa. Trong câu chuyện, ông cho biết: “Hiện giờ vẫn chưa khẳng định được liệu đó có phải là người dân bản hay một tộc người đã sống ở đây rồi chuyển đi nơi khác”. Có nhiều giả thuyết cho rằng nghĩa binh Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược năm xưa chính là chủ nhân của những cỗ hậu sự trên núi cao kia. Rất có thể trong một trận đánh, nghĩa binh đã bị giặc Minh phong bế, dồn từ sông Mã lên, đánh từ Hòa Bình xuống, tạo thành một gọng kìm tại chân núi hang Phi làm nghĩa quân hy sinh khá nhiều. Sau khi quân Minh rút lui, những người còn lại đã an táng đồng đội ngay trong hang trên núi cao để tránh quân Minh quay lại đào mộ báo thù. Cách giải thích này cũng khá hợp lý khi đem so sánh với những câu chuyện hiện đang lưu truyền ở địa phương. Ông Tuyên cho biết thêm: “Trước kia, khi khu di tích Hồi Xuân được đưa vào xây dựng, khu nghĩa địa dưới chân núi hang Phi nằm trong diện buộc phải giải tỏa. Nhưng khi khai quật lên, có một điều khá bất ngờ là bên trong tất thảy các ngôi mộ không có bất kỳ bộ hài cốt nào, chỉ thấy toàn than đen và tro. Theo suy đoán của các cơ quan chuyên môn, rất có thể đây là khu mộ giả của nghĩa binh Lam Sơn đã tử trận khi xưa nhằm gạt gẫm giặc Minh”.