De Lajonquìere và nhà kiến trúc sư kiêm khảo cổ học H
Vào năm 1898, di tích Mỹ Sơn được phát hiện bởi một học giả người Pháp tên là M. Mỹ Sơn chịu ảnh hưởng rất lớn của Ấn Độ cả về kiến trúc - mô tả ở các đền tháp đang chìm đắm trong huy hoàng dĩ vãng, và về văn hóa - trình bày ở các dòng bia ký bằng chữ Phạn cổ trên các tấm bia.
Những di vật trước hết được tìm thấy ghi dấu thời đại vua Bhadravarman I (Phạm Hồ Đạt) (trị vì từ năm 381 đến 413), vị vua đã xây dựng một thánh đường để phụng dưỡng linga và Shiva.
Xung quanh có 6 tháp phụ, hết thảy ngôi tháp 2 tầng tỏa ra như cánh sen
Tổng cộng quần thể Thánh địa Mỹ Sơn có hơn 70 công trình kiến trúc bằng gạch đá, được xây dựng từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ 13, Mỹ Sơn trở thành trọng tâm kiến trúc quan trọng nhất của Vương quốc Chămpa.
Vị thần được tôn thờ ở Mỹ Sơn là Bhadrésvara, là vị vua đã sáng lập dòng vua trước tiên của vùng Amaravati vào cuối thế kỷ 4 phối hợp với tên thần Siva, trở thành tín ngưỡng chính thờ thần - vua và tổ sư tôn thất. Năm 1999, thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO chọn là một trong các di sản thế giới tại phiên họp thứ 23 của Ủy ban di sản thế giới theo tiêu chuẩn C như là một tỉ dụ tiêu biểu về bàn thảo văn hóa và là bằng cớ độc nhất vô nhị của nền văn minh châu Á đã biến mất.
Trong nhiều thế kỷ, thánh địa này được bổ sung thêm các ngọn tháp lớn nhỏ và đã trở thành khu di tích chính của văn hóa Chămpa tại Việt Nam.
Ngoài chức năng hành lễ, giúp các vương triều tiếp cận với các ngốc, Mỹ Sơn còn là trung tâm văn hóa và tín ngưỡng của các triều đại Chămpa và là nơi mai táng các vị vua, thầy tu nhiều quyền lực
Các nhà nghiên cứu tháp Chàm cổ cho rằng: nghệ thuật kiến trúc tháp Chàm tại Mỹ Sơn tập hợp được nhiều phong cách; mang tính liên tục từ phong cách cổ thế kỷ VII đến thế kỷ VIII; phong cách Hòa Lai thế kỷ VIII đến thế kỷ thứ IX; phong cách Đồng Dương từ giữa thế kỷ IX; phong cách Mỹ Sơn và chuyển tiếp giữa Mỹ Sơn và Bình Định; phong cách Bình Định. Đây từng là nơi tổ chức cúng tế của vương triều Chăm pa cũng như là lăng mộ của các vị vua Chăm pa hay hoàng thân, quốc thích.
Nhưng đến khoảng cuối thế kỷ VI, một cơn hỏa hoạn đã thiêu cháy ngôi đền gỗ. Bên cạnh tháp chính (Kalan) là những tháp thờ nhiều vị thần khác hoặc thờ những vị vua đã mất.
Trong nhiều công trình kiến trúc còn lại khi phát hiện (1898) có tháp cao tới 24m, trong khu vực Tháp Chùa mà các sách khảo cổ, nghiên cứu về Mỹ Sơn có ký hiệu là tháp cổ Chăm Pa, có 2 của ra vào phía Đông và phía Tây
Thánh địa Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, cách đô thị Đà Nẵng khoảng 69 km và cách thành cổ Trà Kiệu khoảng 20 km, là tổ hợp bao gồm nhiều đền đài Chăm Pa, trong một thung lũng đường kính khoảng 2 km, bao quanh bởi đồi núi. Parmentier đã đến Mỹ Sơn để nghiên cứu văn bia và nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Chăm.
Đa phần các nhóm tháp Champa thường đứng trên đồi gò cao thoáng, in hình lên nền trời xanh thẳm, tạo cảm giác chế ngự oai nghiêm, có vẻ thích hợp với tính chất “hướng thượng” của lối quy hoạch đền Bắc Ấn.
Mặc dầu thời kì cùng chiến tranh đã biến nhiều khu tháp thành phế tích nhưng những hiện vật điêu khắc, kiến trúc còn lại cho đến hiện tại vẫn còn để lại những phong cách tuổi lịch sử mỹ thuật dân tộc Chăm, những tuyệt bút đánh dấu một thời huy loàng của văn hóa kiến trúc chămpa cũng như của Đông Nam Á.
Vào những năm đầu thế kỷ XX này, 2 nhà nghiên cứu của Viễn thông Pháp là L
Cho đến những năm 1903-1904 những tài liệu căn bản nhất về bia ký và nghệ thuật kiến trúc Mỹ Sơn đã được L. C Paris. Thân tháp cao, thanh thoả với một hệ thống cột ốp. Finot và L. Những đền thờ chính ở Mỹ Sơn thờ một bộ Linga hoặc hình tượng của thần Siva - Đấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa
Tuy không phải là nhiều, nhưng những hiện vật này là những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc tiêu biểu, nó có giá trị văn hóa của một dân tộc, nhưng hơn thế nữa, có là những chứng tích sống động, xác thực lịch sử của một trong những dân tộc trong cộng đồng Việt Nam giàu truyền thống văn hóa.
Theo sử sách và qua xác minh niên đại của các hiện vật tại Di tích thì Thánh địa Mỹ Sơn có nhẽ được bắt đầu xây dựng vào thế kỷ 4. Bằng vật kiệu gạch nung và đá sa thạch, trong nhiều thế kỷ người Chăm đã dựng lên một quần thể kiến trúc đền tháp độc đáo, liên hoàn: Đền chính thờ Linga-Yoni biểu trưng của năng lực sáng tạo.
Quần thể thánh địa Mỹ Sơn cũng là một quần thể theo phong cách Ấn giáo, vùng đất được chọn thử thách người đến đây bằng sự hiểm trở của núi đồi, bằng quãng đường dài vòng vo dẫn dắt tín đồ bình tĩnh thêm thêm… Với tổng thể đền đài đầy ảm đạm, đầy kì bí được núi cao dang tay ôm trọn…tất cả là sự tài giỏi của những triết lý Ấn giáo của người Chăm xưa để tìn sự phù hợp với điều kiện địa phương của mình.
Thánh địa Mỹ Sơn được coi là một trong những trọng điểm đền đài chính của Ấn Độ giáo ở khu vực Đông Nam Á và là di sản độc nhất của thể loại này tại Việt Nam
Finot chính thức công bố. Bức màn lịch sử đã được các nhà khoa học vén dần lên duyệt y những bia ký và lịch sử nhiều triều đại xưa cho ta thấy Mỹ Sơn là khu thánh địa quan trọng nhất của dân tộc Chăm suốt từ cuối tế kỷ IV đến thế kỷ XV.
Thảo Phương - TTVN. Tầng trên, chóp đá sa thạch được chạm hình voi, sư tử, tầng dưới, mặt tường là hình những người cưỡi voi, hình các thiên nữ thủy quái. Ngay sau khi phát hiện ra khu tháp cổ Mỹ Sơn, rất nhiều hiện vật điển hình đã được khai quật, trong đó đặc biệt là những tượng vũ nữ, các đần thờ phượng của dân tộc Chăm, những con vật thờ cũng như những cảnh sinh hoạt cộng đồng đã được đưa về tỉnh thành Đà Nẵng xây dựng thành bảo tàng kiến trúc Chămpa.
Nhưng ngôi tháp giá trị này đã bị không lực mỹ hủy hoại trong chiến tranh, năm 1969.
0 comments:
Post a Comment